Тәрбиеленушілердің білімдерін бағалау
Тәрбиеленушілердің даму мониторингінің (бастапқы) нәтижелерінің болуы және талдау
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысымен бекітілген "Білімді ұлт" сапалы білім беру" ұлттық жобасында мектепке дейінгі білім беруді дамытудың негізгі бағыттары айқындалған.
Осыған байланысты мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының сапасын арттыру мақсатында мектепке дейінгі ұйымдардың қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілер:
- Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына (Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығы) (бұдан әрі - Стандарт);
- Үлгілік оқу жоспарларына (ҚР Оқу-ағарту министрінің 09.09.2022 № 394 бұйрығы);
- Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына (ҚР Оқу-ағарту министрінің 14.10.2022 № 422 бұйрығы) (бұдан әрі-Үлгілік бағдарлама) өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
Осы нормативтік құқықтық актілерді ескере отырып, Мектеп жасына дейінгі балалардың біліктері мен дағдыларының дамуына мониторинг жүргізудің әдістемелік ұсынымдарының мазмұнына өзгерістер енгізілді. Мониторинг балалардың біліктері мен дағдыларының даму деңгейін және баламен жеке жұмыс жүргізуде педагогтің алдағы іс-әрекетін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсынымдардың мақсаты - Стандарт пен мектепке дейінгі білім беру талаптарына сәйкес балалардың біліктері мен дағдыларының дамуын бағалау бойынша мониторинг жүргізудің бірыңғай тәсілін қамтамасыз ету.
Міндеттері:
- мектепке дейінгі ұйымдағы білім беру процесінің жағдайын зерделеу, сондай-ақ даму динамикасын көрсету;
- мектепке дейінгі ұйымның ұсынатын қызметінің сапасын арттыруға бағытталған ақпаратты жинау, өңдеу және талдау;
- Үлгілік оқу бағдарламасының мазмұнын меңгеру деңгейін анықтау;
- балалардың жас және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, білім беру процесін жеке және топтық жоспарлау.
Аталған әдістемелік ұсынымдар балалардың Үлгілік бағдарлама мазмұнын меңгеруіне мониторинг жүргізуде педагогтерге әдістемелік көмек көрсету мақсатында әзірленді.
Әдістемелік ұсынымдар келесі бөлімдерден тұрады: «Мектеп жасына дейінгі балалардың біліктері мен дағдыларының дамуына мониторинг жүргізудің негізгі тәсілдері», «Мектеп жасына дейінгі балалардың біліктері мен дағдыларының даму деңгейлерін есептеу әдістемесі».
Күтілетін нәтиже:
- МДҰ-да педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыруға және жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
- баланың даму динамикасын бақылауда бірыңғай тәсілді қамтамасыз етеді.
Стандарт талаптары бала дамуының 3 деңгейі болуын қарастырады және бала жетістіктерінің мониторингі негізінде жасына сәйкес іске асырылады:
1) 1-деңгей – бала белгілі бір қимыл мен біліктерді қайталай алады;
2) 2-деңгей – бала не істеп жатқанын түсінеді, белгілі білім қорына ие;
3)3-деңгей–бала өзінің білетінін жасай алады, білімін өз бетінше шығармашылықпен қолданады.
Мониторинг нәтижелерін алу әдістері:
- балаларды бақылау;
- әңгімелесу;
- бала әрекетінің өнімдерін талдау;
- жағдаяттар.
Жетекші әдіс – бақылау, ол балаға табиғи жағдаятта, күнделікті өмірде жүргізіледі. Диагностиканы жүргізу кезеңдері: жылына 3 рет – оқу жылының басында, ортасында және соңында:
- бастапқы – қыркүйек;
- аралық – қаңтар;
- қорытынды–мамыр
Тәрбиеленушілердің оқу жылы ішіндегі жетістіктеріне мониторинг жүргізіледі (біліктер мен дағдылардың диагностикасы):
- бастапқы - 10-20 қыркүйек;
- аралық – 10-20 қаңтар;
- қорытынды – 15-25 мамыр.
Бастапқы диагностиканың нәтижелері:
2021-2022 оқу жылы.
Типтік бағдарламаның мазмұнын меңгерудегі тәрбиеленушілердің дамуының бастапқы мониторингіне 97 бала бастапқы мониторингпен қамтылды.
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 0 |
II деңгей 77 |
III деңгей 20 |
|
% көрсеткіші |
0% |
79,4% |
20,6% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
79% |
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 5 |
II деңгей 64 |
III деңгей 28 |
|
% |
5,1% |
65,9% |
28,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
71,1% |
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 6 |
II деңгей 70 |
III деңгей 21 |
|
% |
6,1% |
72,1% |
21,6% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
78,3% |
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 5 |
II деңгей 65 |
III деңгей 27 |
|
% |
5,1% |
67% |
27,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
72% |
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 5 |
II деңгей 68 |
III деңгей 24 |
|
% |
5,1% |
70,2% |
24,7% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
77,3% |
2021-2022 оқу жылындағы бастапқы мониторингінің нәтижелері 75,5 %.
2021-2022 оқу жылындағы аралық мониторингінің нәтижелері
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 0 |
II деңгей 70 |
III деңгей 27 |
|
% |
0% |
72,1% |
27,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
72,1% |
|||
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 4 |
II деңгей 65 |
III деңгей 28 |
|
% |
4,1% |
67% |
28,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
71,1% |
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 4 |
II деңгей 72 |
III деңгей 21 |
|
% |
4,1% |
74,2% |
21,6% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
78,3% |
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 3 |
II деңгей 67 |
III деңгей 27 |
|
% |
3% |
69% |
27,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
72,1% |
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 2 |
II деңгей 70 |
III деңгей 25 |
|
% |
2% |
72,1% |
25,7% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
74,2% |
2021-2022 оқу жылындағы аралық мониторингінің нәтижелері 73,56 %
2021-2022 оқу жылындағы қорытынды мониторингінің нәтижелері
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 0 |
II деңгей 67 |
III деңгей 30 |
|
% |
0% |
69% |
30,9% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
69% |
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 1 |
II деңгей 66 |
III деңгей 30 |
|
% |
1% |
68% |
30,9% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
69% |
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 1 |
II деңгей 68 |
III деңгей 28 |
|
% |
1% |
70,1% |
28,8% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
73,1% |
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 1 |
II деңгей 66 |
III деңгей 30 |
|
% |
1% |
68% |
30,9% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
69% |
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 1 |
II деңгей 64 |
III деңгей 32 |
|
% |
1% |
65,9% |
32,9% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
67% |
2021-2022 оқу жылындағы қорытынды мониторингінің нәтижелері 69,42%
2021-2022 оқу жылындағы аралық мониторингінің нәтижелері 49,62 %.
2022-2023 оқу жылы.
Мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиелеу-білім беру қызметін:
1) «Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі – Стандарт) Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына;
2) «Тиісті үлгідегі және түрдегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17657 болып тіркелген) (бұдан әрі – Үлгілік қағидалар) Мектепке дейiнгi ұйымдар қызметiнiң үлгілік қағидаларына;
3) «Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 557 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8275 болып тіркелген) бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу жоспарларына (бұдан әрі – Үлгілік оқу жоспарлары);
4) «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2016 жылғы 12 тамыздағы № 499 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14235 болып тіркелген) (бұдан әрі – Үлгілік оқу бағдарламасы);
5) Мектепке дейінгі ұйымдар үшін әзірленген, өңірлік әдістемелік орталықтың ғылыми кеңесінде бекітілген және қолдануға ұсынылған білім беру бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырады. Тәрбиеленушілердің жеке тұлғасын жан-жақты дамыту мына бағыттар бойынша: - физикалық дамыту; - коммуникативтік дағдыларды дамыту; - танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту; - шығармашылық дағдыларын, зерттеу іс-әрекетін дамыту; - әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды қалыптастыру арқылы іске асырылады.
Типтік бағдарламаның мазмұнын меңгерудегі тәрбиеленушілердің дамуының бастапқы мониторингіне мектепалды дайындық тобынан 103 бала қатысты. Нәтижесінде:
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 5 |
II деңгей 62 |
III деңгей 36 |
|
% |
4,8% |
60,1% |
34,9% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
65% |
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 3 |
II деңгей 52 |
III деңгей 48 |
|
% |
2,9% |
50,4% |
46,6% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
53,3% |
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 7 |
II деңгей 69 |
III деңгей 27 |
|
% |
6,7% |
66,9% |
26,2% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
73,7% |
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 2 |
II деңгей 70 |
III деңгей 31 |
|
% |
2,9% |
67,9% |
30% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
69,9% |
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 3 |
II деңгей 71 |
III деңгей 29 |
|
% |
2,9% |
68,9% |
28,1% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
71,8 |
2022-2023 оқу жылындағы бастапқы мониторингінің нәтижелері 68,18 %
2022-2023 оқу жылындағы аралық мониторингінің нәтижелері
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 8 |
II деңгей 69 |
III деңгей 26 |
|
% |
7,7% |
66% |
25% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
74,7% |
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 9 |
II деңгей 58 |
III деңгей 36 |
|
% |
7,7% |
56% |
34% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
65% |
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 12 |
II деңгей 69 |
III деңгей 22 |
|
% |
11% |
66% |
21% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
78,6% |
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 9 |
II деңгей 74 |
III деңгей 20 |
|
% |
8,7% |
71% |
19% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
80,5% |
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 10 |
II деңгей 70 |
III деңгей 23 |
|
% |
9,7% |
67% |
22% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
77,6 |
2022-2023 оқу жылындағы аралық мониторингінің нәтижелері 75,28%.
Үлгілік оқу бағдарламасына қосымшаға сәйкес балалардың жасын ескере отырып, тәрбиеленушілердің жетістіктерін мониторингтеу нәтижелерінің болуы және талдауы (қортынды)
«Денсаулық» білім беру саласының базалық мазмұны дене шынықтыру ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады. Денсаулық сақтау технологиясын қолдана отырып балалардың қимылдық белсенділігін дамыту және дене жаттығуларын орындауға қызығушылықтарын қалыптастыру.
Денсаулықты нығайтуға ықпал ететін дене сапаларын: ептілік, төзімділік, икемділік, шапшаңдық үйлесімділікті дамыту. Денсаулық сақтау технологиясын пайдалана отырып балалардың қимылдық белсенділігін дамыту мен үйлестіру және дене жаттығуларының қызығушылығын қалыптастыру болғандықтан әр кезеңде өсу деңгейі байқалады. Оқу жылында балалардың қозғалыс қызметіндегі қызығушылықтарын спорттық-сауықтыру белсенділіктерін қалыптастыру болғандықтан дене тәрбиесі нұсқаушысы осы бағытта атқарған жұмыстары оң нәтиже берді:
«Қатынас» білім беру саласының базалық мазмұны: сөйлеуді дамыту, көркем әдебиет,орыс тілі ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады. Инновациялық әдістер мен технологияларды қолдана отырып, әлеуметте қарым қатынас жасау үшін тілді игеру және коммуникативтік дағдыларды дамыту болып табылады. Балалардың іс-әрекетінің түрлі нысандары мен түрлерінде ауыз екі сөйлеуін дамыту, әдеби тілде дұрыс сөйлеуді үйрету, сөз өнеріне педагогтардың басты мақсаты. Балалар сөйлеу мәнерінің тәсілдерін /сөйлеу қарқыны,интонацияны/сақтайды.Тілдегі барлық дыбыстарды анық айтады, қысқа әңгімелерді және ертегілерді мазмұндайды, заттар мен құбылыстардың белгілері мен сапасын ажыратады. Қажетті сөздермен сөз тіркестерін қолданады. Шығарма жанрларын тақпақ, ертегі/ әңгіме ажырата алады. Өлеңдерді эмоционалды түрде жатқа айтады.
«Таным» білім беру саласының базалық мазмұны қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру, құрастыру, жаратылыстану ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады. Инновациялық әдістер мен технологияларды қолдана отырып, интеллектуалдық қабілеттерін, логикалық ойлауын дамыту және қоршаған ортаның біртұтастығы туралы білімдерін қалыптастыру. Көрнекі-қимылдық ойлауды және шығармашылық қиялдауды дамыту ТРИЗ, Деньеш технологияларының элементтерін қолдану арқылы нәтижеге жетеді. «Қызықты математика» құралдарын, атрибуттарын пайдалана отырып қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру, өз ойы бойынша құрылыстарды жасауға ,оларды мазмұн бойынша біріктіруге және олармен ойнауға ынталандырады. Тірі және өлі табиғат туралы білімдерін, табиғатта өзін ұстау туралы ережелерді және қарапайым өзара байланыстар туралы білімдерін байыту, табиғатқа сүйіспеншілікпен және ұқыпты қарауға баулы.
Жыл соңында МАДС заттық ұғымдарды салыстыра біледі, геометриялық пішіндерді біледі, кеңістік пен уақытты бағдарлай алады,қарапайым құрылыстарды құрастыра алады. Туған өлкенің кейбір өсімдіктерін біледі, жануарлар мен олардың төлдерін өздеріне тән белгілері бойынша атайды және ажыратады. табиғатта өзін ұстай білу ережелерін түсінеді.
«Шығармашылық» білім беру саласының базалық мазмұны сурет салу, мүсіндеу, жапсыру, музыка ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады. Балалардың шығармашылық қабілеттерін,эстетикалық талғамын дамыту, бейнелеу өнеріне қызығушылықты қалыптастыру, шығармашылық ойлау мен қиялдауын дамыту, көзбен қол үйлесімін дамыту, қарапайым заттарды,құбылыстарды, ертегі кейіпкерлерінің пішінін, түстерін, бөліктердің орналасуын бере отырып бейнелеу біліктері мен дағдыларды қалыптастыру жұмыстары жүргізілді. Жыл соңында күрделі емес сюжеттік композициялар құрастыра біледі, бормен асфальтқа, таяқпен құмға сүрет салады. Қағаздың қасиеттері жайлы біледі/жыртылады, мыжылады. Ұқыпты жұмыс жасауға дағдыланған, тазалық шараларын қолдана алады. Дайын пішіндерден қарапайым композицияларды құрастырады.
Музыканы тыңдау дағдысын меңгерген, би қимылдарын орындайды, балаларға арналған музыкалық аспатарды ажыратады және атайды. Музыкалық шығарманы эмоциямен қабылдайды.
«Әлеумет» білім беру саласының базалық мазмұны қоршаған ортамен танысу ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады.
Балаларда қоршаған ортаға жағымды мінез-құлық пен қарым-қатынасын, эмоционалды елгезектік пен әлеуметтік мәдениет негіздерін қалыптастыруда оларды қоршаған ортадағы заттардың атауларымен және олардың міндеттерімен таныстыру арқылы, таныс заттарды ажыратуға үйрету жұмыстары жоспар бойынша жүргізіледі. Қазақстанның халық ауыз әдебиеті шығармашылығын қолдану арқылы Отанға, отбасына деген сүйіспеншілікті, ересектерге құрмет көрсетуге тәрбиелеу жыл бойында ұйымдастырылған оқу әрекеттерінде, серуенде, режимдік сәттердің қолайлы кезеңдерінде жүргізіледі.
2022-2023 оқу жылында мад тобында 103 бала қорытынды мониторингпен қамтылды. МДО МЖМБС анықтайтын Дағдылар мен дағдылардың тізбесіне сәйкес балалардың даму деңгейі:
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 15 |
II деңгей 73 |
III деңгей 15 |
|
% |
14,5% |
70% |
14,5% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
85,4% |
|||
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 12 |
II деңгей 61 |
III деңгей 30 |
|
% |
11,6% |
59% |
29% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
70,8% |
|||
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 16 |
II деңгей 70 |
III деңгей 17 |
|
% |
15,5% |
67,5% |
16,5% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
83,4% |
|||
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 15 |
II деңгей 65 |
III деңгей 23 |
|
% |
14,5% |
63% |
22% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
77,6% |
|||
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 14 |
II деңгей 69 |
III деңгей 20 |
|
% |
13,5 |
66,9% |
19,4% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
80% |
|||
2022-2023 оқу жылындағы қорытынды мониторингінің нәтижелері 79,44%.
2023-2024 оқу жылында мектепалды даярлық сыныпта 93 бала бастапқы мониторингпен қамтылды.
МДО МЖМБС анықтайтын дағдылар мен дағдылардың тізбесіне сәйкес балалардың даму деңгейі:
Денсаулық сақтау саласынан
Деңгейі |
I деңгей 0 |
II деңгей 54 |
III деңгей 39 |
|
% |
0% |
58% |
41% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
58% |
|||
Коммуникация саласынан
Деңгейі |
I деңгей 4 |
II деңгей 61 |
III деңгей 28 |
|
% |
4,3% |
65% |
30% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
63,1% |
|||
Таным саласынан
Деңгейі |
I деңгей 5 |
II деңгей 58 |
III деңгей 30 |
|
% |
53% |
62% |
41% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
61,1% |
|||
Шығармашылық саласынан
Деңгейі |
I деңгей 4 |
II деңгей 45 |
III деңгей 44 |
|
% |
4,3% |
48% |
47% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
47,5 |
|||
Әлеуметтік саласынан
Деңгейі |
I деңгей 2 |
II деңгей 57 |
III деңгей 34 |
|
% |
2,1% |
61% |
36% |
|
Үлгілік оқу бағдарламасын игерудің жалпы % |
63,4% |
2023-2024 оқу жылындағы бастапқы мониторингінің нәтижелері 58,62%.